Planningproces

Planningproces (Intro)

Voor het bewaren van een computergebaseerd kunstwerk kan een gelijkaardig procédé worden gevolgd als voor een traditioneel kunstwerk, maar sommige uitdagingen zijn specifiek voor digitale media. Vooral het documenteren is levensnoodzakelijk, en er zijn complexere opslagkwesties. Experts op dit vlak zullen je ook vertellen dat het meestal een menselijke fout is die verantwoordelijk is voor het vastlopen van digitale bestanden.

Potentieel schadelijker dan het in onbruik raken of slijtage zijn dan ook factoren als het niet in staat zijn om op toekomstige problemen te anticiperen, bestanden goed te identificeren, of de nodige informatie te bewaren. Deze planningsrichtlijnen zullen je hopelijk helpen om zulke problemen bij het bewaren van je collectie te vermijden. Voor meer informatie, zie het deel rond best practices op deze website.

Documenteren

Documenteren is het proces van het verzamelen en organiseren van informatie over een werk, inclusief zijn staat, zijn inhoud en de handelingen die men moet uitvoeren om het werk te bewaren.

De eerste categorie van informatie die je moet documenteren is het gedrag. Hoe wordt het werk bijvoorbeeld gebruikt, hoe treden kijkers ermee in interactie, hoe leiden bepaalde acties tot andere acties?

Een ander belangrijk documentatiegebied zijn de metadata, of de data over data. Voor computergebaseerde kunstwerken zijn metadata heel belangrijk, omdat de componenten van dergelijke werken bijna nooit door mensen kunnen worden gelezen en zelden een bruikbare fysieke etikettering hebben. Voor computerbestanden is visueel onderzoek met andere woorden meestal zinloos – in tegenstelling tot film, waarvan de staat meestal zichtbaar is. Bij tapes staat er meestal ook nuttige informatie op het etiket, maar digitale bestanden kunnen gemakkelijk en snel van medium naar medium worden verplaatst, waardoor identificatie-etiketten verloren kunnen gaan.

Metadata kunnen worden onderverdeeld in vier grote categorieën: beschrijvende metadata (beschrijven de inhoud van het werk), technische metadata (beschrijven de technische creatie van het bestand en de vereisten voor het afspelen van het bestand), preserveringsmetadata en administratieve metadata (hoe het werk werd verworven en informatie over de rechten).

Inspecteren

Inspectie is het proces waarbij gedetailleerde informatie over een bestand verzameld wordt ter voorbereiding op migratie naar nieuwere formaten. De term duidt ook op het verifiëren van de status van werken die reeds gepreserveerd werden of die nog moeten gepreserveerd worden. Het onderzoek van digitale werken omvat een visueel aspect, zoals het controleren van een dvd op krassen, maar impliceert ook het testen van de functionaliteit van het werk.

Idealiter zouden inspecties om de zes maanden moeten uitgevoerd worden, om er zeker van te zijn dat de digitale bestanden en de apparatuur en systemen waarop de bestanden moeten worden afgespeeld nog goed werken.

Gegevensopslag

Voor het opslaan van een computergebaseerd kunstwerk worden dezelfde processen en technieken gebruikt als voor het opslaan van andere digitale informatie, en in dit gebied veranderen de best practices dus even snel als in eender welk informaticagebied. Maar die snelle veranderingen hebben wel een voordeel: hoe geavanceerder de technologie wordt, hoe goedkoper de opslag.

De volgende opslagopties zijn de belangrijkste; ze staan gerangschikt van duur naar goedkoop, en van zeer gewenst naar minder gewenst:
- Onafhankelijke harde schijven (bv. RAID-6)
- Externe harde schijven (high-density disks)
- dvd-r of cd-r (archiefkwaliteit /’gouden’ disks)

Onthoud dat spreiding – het bewaren van meerdere kopieën op meerdere plaatsen – een kritisch aspect is van de opslag van gegevens op lange termijn.

Preserveringsstrategieën

De specifieke aard van computergebaseerde kunstwerken vraagt om een voortdurende alertheid bij het opslaan ervan, en om het zorgvuldig kiezen van een lange levensduurstrategie. Bij digitale conservering worden drie belangrijke strategieën gebruikt.

Migratie (herformatteren en hernieuwen) biedt een oplossing voor het in onbruik raken of de slijtage van de drager. Er bestaan verschillende niveaus van migratie. Om de originele integriteit en functionaliteit van het werk te behouden, kan je hardware en software overzetten naar een nieuw besturingssysteem of een in onbruik geraakt bestandsformaat overzetten naar een nieuw formaat.

Emulatie heeft betrekking op de heropbouw van de technische omgeving die nodig is om een object te kunnen bekijken. Deze strategie is enkel mogelijk indien informatie over de hard- en softwarevereisten bijgehouden wordt, zodat de originele omgeving door toekomstige systemen gereconstrueerd kan worden.

Inkapselen betekent het groeperen in één digitaal object van alle componenten die nodig zijn om toegang te krijgen tot dat object.

Kwaliteitscontrole

Kwaliteitscontrole is noodzakelijk bij elke vorm van digitale opslag waarbij moet worden gekopieerd, gemigreerd of opnieuw geformatteerd. Net als inspectie heeft kwaliteitscontrole betrekking op het grondig testen van een nieuwe versie van het werk. Test de werking en functionaliteit van een werk en vergelijk het met de werking en functionaliteit van het origineel. Als het origineel niet langer toegankelijk is, vergelijk dan met de documentatie over het originele werk.